*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Τα Νέα" στις 21/9/2022
Είναι πιθανόν η καλύτερη εποχή στην ιστορία του σύγχρονου εμπορίου να είσαι μέτοχος εταιρείας πετρελαίου. Η Shell έσπασε εταιρικό ρεκορ κερδών δύο φορές βγάζοντας πάνω από 11 δις δολάρια μέσα σε τρεις μήνες. Η Exxon Mobil, 17,9 δις δολάρια σε αντίστοιχο χρονικό διάστημα. Η αισχροκέρδεια αυτή, δεν περιγράφει αρκετά καλά την ευνοϊκή περίπτωση των λεγόμενων “windfall profits” τέτοιων εταιρειών εν έτη 2022.
Η τιμή βενζίνης όμως δεν είναι απλά ένα επίπονο νούμερο φωτισμένο με LED στα πρατήρια, είναι ένας πολύ σημαντικός οικονομικός δείκτης και βασικός παράγοντας του πληθωρισμού που οφείλουμε να παρακολουθούμε ως οικονομολόγοι αλλά και ως πολίτες.
Αυτό διότι η παγκόσμια οικονομία βασίζεται στην κατανάλωση πετρελαίου: Όταν η τιμή του αυξάνεται, τα βασικά αγαθά όπως τα τρόφιμα ακολουθούν ίδια κατεύθυνση. Σε τι οφείλεται όμως η αύξηση των τιμών της βενζίνης; Όλα ξεκινάνε από το αδιύλιστο πετρέλαιο του οποίου το κόστος καθορίζει το κόστος της βενζίνης στην αντλία.
Ειδικοτερα, το κόστος του αδιύλιστου πετρελαίου είναι περίπου το 60% του τελικού κόστους της βενζίνης στα πρατήρια. Δηλαδή, εάν η βενζίνη σήμερα κοστίζει 2,10/λίτρο, ο καταναλωτής πληρώνει 1,26/λίτρο μόνο για το αδιύλιστο πετρέλαιο, χωρίς να συνυπολογίζονται τα κόστη της μεταφοράς, της επεξεργασίας, το εργατικό κόστος και λοιπά έξοδα που επηρεάζουν την τελική τιμή.
Πριν την πανδημία, ένα βαρέλι αδιύλιστου πετρελαίου κόστιζε περίπου 60$ ενώ σήμερα η τιμη αυτή είναι 100$/βαρέλι. Κατά την περίοδο των lockdown πολλές εξέδρες άντλησης πετρελαίου καταργήθηκαν και βγήκαν εκτός λειτουργίας, χαμηλώνοντας έτσι την προσφορά στα αντίστοιχα χαμηλά επίπεδα πανδημικής ζήτησης. Συγκεκριμένα, το συνολικό νούμερο των εξεδρών άντλησης έπεσε από 1.000 σε 250 εντός του πρώτου καλοκαιριού της πανδημίας. Παράλληλα πολλοί εργάτες, μηχανικοί και εξειδικευμένοι υπάλληλοι βγήκαν σε αναστολή. Ως αποτέλεσμα, και λόγω της πανδημίας, το αδιύλιστο πετρέλαιο οδηγήθηκε σε απίστευτα χαμηλές τιμές, κάτω από 0$ το βαρέλι, καταστρέφοντας τη δραστηριότητα του κλάδου.
Δύο γεγονότα ανέτρεψαν τα παραπάνω δεδομένα: Πρώτον, η πλειοψηφία του πλανήτη αποφάσισε ότι η πανδημία είχε τελειώσει και έτσι η οικονομία άνοιξε. Δεύτερον, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία αναγκάζοντας τον δυτικό κόσμο να σταματήσει να αγοράζει πετρέλαιο από αυτή.
Έτσι, o Covid μαζί με τα γεωπολιτικά γεγονότα εξάντλησαν πλήρως την προσφορά του πετρελαίου ενώ την ίδια στιγμή η ζήτηση αυξανόταν ραγδαία. Η διαφορά στην προσφορά και την ζήτηση εκτόξευσε την τιμή του αδιύλιστου πετρελαίου μέχρι και τα 130$ το βαρέλι. Αυτή η τεράστια αύξηση, οδήγησε σε πολύ μεγάλες πληθωριστικές πιέσεις σε όλα τα προϊόντα, με τις τιμές των βασικών αγαθών να γίνονται απλησίαστες.
Oι διεθνείς θεσμοί όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και τα κράτη, έχουν υποχρέωση να προστατέψουν τον τελικό καταναλωτή με πολιτικές οι οποίες ενισχύουν τους παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας οι οποίοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της αύξησης τιμών.