Κωστής Κατσανέβας
Ένα πρωί στις αρχές του τρέχοντος Μαρτίου, ο Τζέϊσον Φέρμαν, πρώην οικονομικός σύμβουλος του Μπαράκ Ομπάμα, δεν πήγε το παιδί του στο σχολείο. Έμεινε σπίτι και σχεδίασε ένα προοδευτικό πρόγραμμα ανατρεπτικών οικονομικών προτάσεων για την καταπολέμηση της επερχόμενης ύφεσης λόγω της πανδημίας του Covid-19. «Αυτό που περνάμε με φοβίζει περισσότερο από την κρίση του 2008», είπε στο Εθνικό Δημόσιο Ραδιόφωνο (NPR). Η αλματώδης διάδοση του ιού δημιουργεί οικονομικές επιπτώσεις ισάξιες αν όχι χειρότερες από την κρίση του 2008.
Όπως εξαπλώνεται ο ιός Covid-19, οι κυβερνήσεις παίρνουν σκληρές αποφάσεις για την προστασία των πληθυσμών τους, κλείνοντας σύνορα, επιβάλλοντας καθολική απαγόρευση κυκλοφορίας και ενισχύοντας τα εθνικά συστήματα υγείας. Η παγκόσμια οικονομική πορεία και η ενίσχυσή της όμως, είναι η μεγάλη εικόνα του προβλήματος. Φαίνεται πως τα Ευρωπαϊκά κράτη παλεύουν με τα λάθος εργαλεία, αυτά της νεοφιλελεύθερης σχολής και αυτό θα έχει κολοσσιαίες αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις.
Στις 5 Μαρτίου ο κ. Φέρμαν, κάλεσε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να δράσει άμεσα υιοθετώντας ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ένεσης ρευστότητας της τάξης των $350 δις για την Αμερικανική οικονομία. Πρότεινε κάθε πολίτης της χώρας να λάβει ως επίδομα $1000 συν $500 για κάθε παιδί. Αυτή η ιδέα παρεκκλίνει εντελώς από τη σταθερά νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική της Αμερικής και θυμίζει την παραμελημένη Κεϋνσιανή αντίληψη, με την οποία αντιμετωπίστηκε η μεγάλη ύφεση του 1929 στις ΗΠΑ, από τον τότε Πρόεδρο Ρούσβελτ.
Η ίδια πολιτικοικονομική αντίληψη εμπεριέχεται και στο σχέδιο Μάρσαλ, με το οποίο το 1950 χορηγήθηκε μεγάλη οικονομική και υλική βοήθεια σε χώρες όπως η Ελλάδα που ρημάχτηκαν από τη γερμανική κατοχή. Προέκταση αυτής της πολιτικής, αν και με γεωπολιτική σκοπιμότητα για την αντιμετώπιση της Σοβιετικής Ένωσης, αποτελεί και η συμφωνία του Λονδίνου του 1953 που συνυπέγραψε και η Ελλάδα, με την οποία τα τεράστια αιματοβαμμένα χρέη της Γερμανίας κουρεύτηκαν και ρυθμίστηκαν γενναιόδωρα.
Ο «νεο-Κεϋνσιανός Τράμπ»!
Εντελώς αναπάντεχα, η συντηρητική κυβέρνηση του Ντόναλντ Τράμπ όχι μόνο άκουσε τι είχε να πει ο κ. Φέρμαν αλλά τον ξεπέρασε στην πράξη. Στις 25 Μαρτίου, η Αμερικανική Γερουσία υπερψήφισε την πρόταση της κυβέρνησης που εμπεριέχει ένα ιστορικό σχέδιο γιγαντιαίων διαστάσεων - έξι φορές μεγαλύτερο από αυτό του Τζέϊσον Φέρμαν. Το νομοσχέδιο, αποκαλούμενο «The New Marshall Plan» (Το Νέο Μάρσαλ Πλαν), προβλέπει παροχή ρευστότητας της τάξης των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάκαμψη της αμερικάνικης οικονομίας.
Ειδικότερα, προβλέπει χορήγηση οικονομικής βοήθειας έως $1,200 για κάθε πολίτη μικρομεσαίων τάξεων και $500 για κάθε παιδί της οικογενείας τους, την επέκταση της ασφάλισης άνεργων μέσω επιδομάτων $600 κάθε εβδομάδα, την επιδότηση έως $150 δις για το σύστημα υγείας καθώς και $150 δις για τους νομούς οι οποίοι πλήττονται από τον κορονοϊο. Επίσης προβλέπει ποσό $350 δις για προνομιακά δάνεια και επιχορηγήσεις των μικρομεσαίων κυρίως επιχειρήσεων. Η είδηση της ψήφισης του ιστορικού αυτού νομοσχεδίου, οδήγησε άμεσα στην ανάκαμψη των χρηματιστηρίων, με την Wall Street να κλείνει με την μεγαλύτερη ημερήσια άνοδο από το 1933.
Η επικίνδυνη θέση της Ευρώπης
Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθοδηγούμενη από τη σιδερένια γροθιά της Γερμανίας, πράττει ακριβώς το αντίθετο, προτείνοντας στα κράτη μέλη μια χλιαρή οικονομική υποστήριξη μέσω της αγοράς ομολόγων. Πρόκειται για την παγιωμένη νεοφιλελεύθερη πολιτική, που έχει οδηγήσει την Ε.Ε. στην ουρά της παγκόσμιας ανάπτυξης, με τα χρέη των χωρών-μελών της να γιγαντώνονται. Το Βερολίνο που έχει τον πρώτο και καθοριστικό λόγο στις αποφάσεις των Βρυξελών, εμμένει στην ίδια συντηρητική πολιτική, ακόμα και σήμερα που η ευρωπαϊκή οικονομία οδεύει στον όλεθρο από τις επιπτώσεις του κορονοϊού.
Διαπραγματεύεται με τους εταίρους την αγορά ομολόγων ως μέσο ποσοτικής χαλάρωσης και ενίσχυσης των οικονομιών τους οι οποίες καταρρέουν. Αλλά τα ομόλογα με οποιαδήποτε μορφή είναι δάνεια, τα οποία οι χώρες-μέλη θα φορτωθούν πάνω στα προηγούμενα τεράστια χρέη τους. Έτσι η εξάρτησή τους από αυτούς που κρατούν τον κουμπαρά, θα είναι ακόμα μεγαλύτερη. Και ο κορονοϊός ίσως καταλήξει να είναι ο καλύτερος σύμμαχος των Γερμανών.